Azot Dongusu

Bitkiler ve hayvanlar, nukleik asitlerin ve proteinlerin bilesenleri olarak azota ihti- yac duyarlar.Ek olarak aminler ve ure; dogal yol- larla sucul, karasal ve ucuncul kaynak olan bakteri ve polenlerin olusturdugu eko- sistemlerden, aerosol ya da gaz olarak enjekte edilir.Atmosferik faz, bugune ka- darki en onemli azot girdisini uretirken, bazi jeolojik kaynaklardan gelen azotun; karasal ve tatli su ekosistemlerinde yerel uretkenligi korukleyebilecegine dair ka- nitlar da vardir.Bununla birlikte, atmosferik azot (N.) yalnizca cogu ototrof icin kullanilama- yan bir bicimde degil, ayni zamanda bitkiler tarafindan kullanilabilecek formlara donusturulmesi icin onemli miktarda enerji gerektiren cok kararli bir molekuldur.Atmosferik azot firtinalar sirasinda simsek cakmasiyla sabitlenir ve yagmur su- yunda cozunen nitrik asit olarak topraga ulasir, ancak sadece % 3-4 oraninda azot bu yolla topraga ulasir.En carpici ozellikler- den biri, atmosferdeki devasa azot havuzudur ve bu gaz havanin yuzde 78'ini olus- turur.Akarsu akisindaki azot akisinin buyuklugu karasaldan sucul eko- sistemlere azot akisindan daha kucuk olabilir, ancak, soz konusu bu akis sucul eko- sisternler icin onemsiz degildir.Bunun nedeni azotun, bitki buyumesini en cok et- kileyen iki elementten biri (fosforla birlikte) olmasidir.Kara alanlarindan okyanusa kadar mevcut azot kaybi kacinilmaz- dir, cunku nitrat formunda bulunan azotlarin cogu hem cozunur hem de anyonik- tir.Bu kapsamda azot, en buyuk miktarlarda gerekli olan makro besin- dir.En iyi bili- nenleri Rhizobium, Frankia ve Azotobacter'dir.Bunlarin bir kismi kirli hava kutlelerinde hidrokarbonlarin ve azot oksit- lerinin reaksiyonundan kaynaklanmaktadir.Bun- larin cogu serbesttir (Ornegin gollerin fitoplanktonlarinda Anabaena gibi azot-sa- bitleyen siyanobakteriler.).Bu azotun cogu deniz otot- roflari tarafindan kullanilir, cunku azot ozellikle deniz suyunda az bulunur.Bu azo- tun bir kismi deniz kuslari tarafindan karaya geri tasinir.Atmosferde organik azot formlari da yaygin olarak yer al- maktadir.Azotun biyolojik fiksasyonu, az sayida bakteri turu tarafindan gerceklestirilir.Bu nedenle toprak koloidleri tarafindan tutulmaz.Bu bakteriler baklagillerin kokle- rinde yasarlar.Digerleri bitkilerle simbiyotik iliskiler kurar.Azot dongusu, Sekil 4.12.'de ana hatlariyla gosterilmistir.