لخّصلي

Yukanda, Türk Borclar Kanunu disindaki baska yasalarda da, sözlesme-
lere iliskin düzenlemelerin yer aldigini belirtmis ve bu özel yasalar arasinda,
Türk Ticaret Kanununu da saymistik. Gerçekten, Türk Ticaret Kanununda
çesitli borg iliskilerine ve sözlesmelere iliskin düzenlemeler yer almaktadir.
Fakat Ticaret Kanunu, kural olarak ticari islerde ve ticarî borç iliskilerinde
uygulanacak kurallar içerir". Böyle olunca, ticari is niteliginde sayilmayan
olagan borç iliskilerinde, Türk Borclar Kanununun kurallari; buna karsilk
ticari is niteligindeki borç iliskilerinde de, Türk Ticaret Kanunundaki kurallar
uygulanir gibi bir sonuca varilabilir.
Ancak böyle bir sonuca varmak tüm sorunlar gözmeye yeterli degildir.
Çünkü ticari is niteligindeki sözlesmelere iliskin kurallar, yalnizca Türk Tica-
ret Kanununda yer almaz. Türk Borglar Kanununda da, ticari is niteligindeki sözlesmeler hakkinda düzenlemeler vardir. Örnegin, Türk Borclar Kanununun
107/II, 212/II, 236, 387/II (EBK 91/c.2, 187, 212, 307/II maddelerinde yer alan düzenlemeler ticari is niteligindeki iliskilere yöneliktir. Bundan baska, TBK.
183-194 (alacagin devri, EBK 162-172 -alacagin temliki); TBK 134 (cari hesap, EBK. 115); TBK 571-575 (ardiye sözlesmesi, EBK. 473-477); TBK 547-554 (ticari temsilcilik, ticari vekillik, diger tacir yardimcilar, EBK. 449-456 -ticari mümes-sillik ve diger ticari vekiller-) maddelerinde düzenlenen iliskiler, genellikle ticari is niteliginde yapilan islemlerle karsimiza gikarlar. Bu gibi iliskiler gün-lük yasamda genellikle ticari is niteliginde görüldügünden, 6762 sayil eski Ticaret Kanunundan önce yürürlükte bulunan 865 sayil daha eski Ticaret
Kanunu da, Borçlar Kanununda düzenlenmis bulunan bu iliskileri ayrica dü-
zenlemisti. Ayn iliskilerin hem Türk Borçlar Kanununda, hem de Türk Ticaret
Kanununda düzenlenmis olmasi, ticari is niteliginde olan bir iliskide, önceliklehangi yasadaki düzenlemenin uygulanmasi gerektigi konusunda duraksama-
lara ve tartsmalara yol açryordu. Fakat 1957 yilinda yürürlüge giren ve daha eski Ticaret Kanununu yürürlükten kalduran 6762 sayih Ticaret Kanunu, tar-
tismalara yol açan ikilemi ortadan kaldirdi ve elden geldigince Türk Borglar Kanununda düzenlenmis bulunan iliskileri düzenlemeyerek, o konuda Türk
Borglar Kanununun düzenlemelerinin uygulanacagini kabul etmis oldu. Ayni
ilke, 6762 sayil TTK.nu yürürlükten kaldiran 6102 sayil yeni Türk Ticaret
Kanununda da (m.1533) benimsenmistir?.
Aslinda en eski Ticaret Kanunu zamaninda söz konusu olan bu ikili dü-zenleme Isvigre Borglar Kanununun yapisindan kaynaklanmaktaydi. Isvic-
re'de ayn bir Ticaret Kanunu yoktur ve ticari iliskiler hakkindaki düzenleme-
ler de Isviçre Borclar Kanununda yer alr. Oysa Ulkemizde, ayn bir Ticaret
Kanunu vardir. Türk Borglar Kanununun, Isvigre Borclar Kanunundan Türk-
çe'ye cevrilerek yasalastilmasi sirasinda, Isviçre Borclar Kanununda yer alan
ticarî nitelikteki düzenlemeler de Borçlar Kanunumuza girdi. Böylelikle; zaten
Türk Ticaret Kanununda düzenlenmekte olan birçok iliski; ikinci kez Borclar
Kanununda da düzenlenmis oldu. Fakat 1957 yilinda yürürlüge giren ve bu-
gün yürürlükte olmayan 6762 sayih Ticaret Kanunu bu ikilemi ortadan kaldi-
rarak; Borclar Kanununda düzenlenmis bulunan iliskileri ikinci kez düzenle-
mekten elden geldigince kaginmis idi?. Ayn ilke, 6762 sayih TTK'y, yürürlük-
ten kaldiran 6102 sayil yeni Türk Ticaret Kanununda da benimsenmistir.
Bu tür iliskilerde, Türk Borglar Kanununun düzenlemelerinin uygulana-
cagin kabullenen Türk Ticaret Kanunu, bununla da yetinmemis ve 1 inci maddesinin birinci fikrasinda, "(1) Türk Ticaret Kanunu, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayil Türk Medenî Kanununun ayrilmaz bir parçasider. Bu Kanundaki hükim-
lerle, bir ticari isletmeyi ilgilendiren islem ve fillere iliskin diger kanunlarda yazil özel hükümler, ticari hükümlerdir.
(2) Mahkeme, hakkinda ticari bir hüküm bulunmayan ticari islerde, ticari örf ve
âdete, bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir." diyerek, Türk Ticaret Kanu-nunun, 4721 sayil Türk Medenî Kanununun dolayl olarak da Türk Borclar Kanununun bir parçast oldugunu vurgulamistir. Cünkü TBK 646 (EBK 544)
hükmüne göre de "Türk Borclar Kanunu, 4721 sayil Türk Medenî Kanununun
besinci kitabt olup, onun tamamlayicisiv." Bu nedenle 4721 sayil Türk Medeni Kanunu ve özellikle 6098 sayil Türk Borclar Kanunundaki düzenlemeler,
ticari iliskiler bakimmdan Türk Ticaret Kanununa göre "genel hükümler"
niteligindedir.Gerçekten de yasadaki bu düzenlemelerle (TTK. 1/I ve II, TBK 646) bir ti-carî iliskide:
•Öncelikle Türk Ticaret Kanunuyla teki yasalarda yer alan ticarî nite-
likli kurallarin uygulanacagi, burada kural yoksa,
• Ticari rf ve adet kurallarmin uygulanacagini, hakkinda ticari örf ve
adet bulunmayan konularda ise
• Genel hükümler niteligindeki 4721 sayil Türk Medeni Kanunu ve özellikle 6098 sayih Türk Borçlar Kanunu kurallarmin, uygulama ala-
n1 bulacagi belirtilmistir.
Sonuç olarak, Türk Ticaret Kanunu, 4721 sayi Türk Medenî Kanunu ve 6098 sayil Türk Borclar Kanununun ayrilmaz bir parçasidir. Hakkinda Türk Ticaret Kanununda ve ticarî örf ve adette kural bulunmayan ticari iliskilerd
özellikle Türk Borclar Kanununun kurallar uygulanu?8